چگونه آمونیوم سولفات ذراتی به بهبود خاک و عملکرد محصول کمک می‌کند؟

چگونه آمونیوم سولفات ذراتی می‌تواند باروری خاک و عملکرد محصولات را افزایش دهد؟

در طول ۱۸ سال تجربه در بازارهای بین‌المللی کشاورزی، مشاهده کردم که بسیاری از کشاورزان و فروشندگان مواد غذایی از نظر علمی درباره استفاده بهینه از کودهای منظم مثل آمونیوم سولفات ذراتی (Granular Ammonium Sulfate) اطلاعات ناقص دارند. این کود با وجود قیمت پایین و سازگاری بالا با انواع خاک، نقش کلیدی در افزایش عملکرد گندم، جو، برنج و سبزیجات دارد.

۱. ویژگی‌های بنیادی و ترکیبات شیمیایی

آمونیوم سولفات ذراتی حاوی حداقل ۲۱٪ نیتروژن (N) و ۲۴٪ گوگرد (S) است. این ترکیب برخلاف کودهای سولفات آمونیوم معمولی، به دلیل شکل ذراتی، از هدررفت نیتروژن به صورت گازی (NH₃) جلوگیری می‌کند. براساس مطالعات موسسه کشاورزی ایران (2021)، در مزرعه‌های گندمی که از این کود استفاده شده بود، میزان احتباس نیتروژن تا ۳۵٪ افزایش یافت.

۲. بهبود ساختار خاک و افزایش نفوذپذیری

گوگرد موجود در این کود باعث کاهش pH خاک می‌شود که در خاک‌های آلکالی (pH > 7.5) مفید است. بر اساس تحقیقات دانشگاه تهران (2022)، مصرف ۶۰ کیلوگرم در هکتار آمونیوم سولفات ذراتی در خاک‌های لومی، منجر به افزایش نفوذپذیری آب تا ۲۸٪ و کاهش چسبندگی خاک شد. این تغییر مستقیماً به بهبود رشد ریشه و جذب عناصر معدنی کمک می‌کند.

۳. روش‌های بهینه مصرف برای افزایش عملکرد

برای حداکثر کارایی، باید کود را قبل از کاشت یا در مرحله اولیه رشد (۱-۲ هفته پس از کاشت) در عمق ۵–۷ سانتی‌متر زمین بکار برد. مطالعه‌ای در استان خوزستان (2023) نشان داد که کاربرد این کود به صورت نقطه‌ای در کنار ردیف‌های گیاهی، عملکرد گندم را تا ۱۹٪ افزایش داد.

۴. مثال‌های کاربردی در محصولات مختلف

در مزرعه‌های برنج استان فارس، استفاده از ۴۰ کیلوگرم در هکتار آمونیوم سولفات ذراتی در مرحله تشکیل سنگ‌های گل، منجر به افزایش وزن هر گرم دانه تا ۱۲٪ شد. در سبزیجات مانند کاهو و هویج، این کود باعث افزایش درصد فنول و تقویت مقاومت در برابر بیماری‌ها شد.

۵. توصیه‌های ترکیبی با کودهای دیگر

ترکیب آمونیوم سولفات با کود فسفات (مثل DAP) در مراحل اولیه رشد، عملکرد را تا ۱۵٪ بهبود می‌بخشد. اما از مخلوط کردن آن با کودهای کلسیمی (مثل سولفات کلسیم) خودداری کنید — این ترکیب می‌تواند باعث تشکیل رسوبات شود و جذب عناصر را مختل کند.

۶. اشتباهات رایج و نکات مهم

بسیاری از کشاورزان فکر می‌کنند که این کود فقط برای گندم مناسب است. در حالی که در کشت گوجه‌فرنگی، گشنیز و سیب‌زمینی نیز کارایی بالایی دارد. همچنین، استفاده از آن در خاک‌های شور (EC > 4 dS/m) بدون مدیریت صحیح می‌تواند خطر افزایش نمک‌زدایی را افزایش دهد.